Ynambú
Mombe'upy
Ohojehína y reka Tupãsy henda ári, imemby H esu hapypa'ume.
Kuarahy ojekávo ijapére otiri yuhéigui ijahy'o. Sapy 'ánte hyapu
Ynambu hapépe ha iveve tarovakuégui oñemondýi henda ha ojevy ykua
rapégui.
Oñeko'õi hese Tupãsy ha oha'uvõ kóicha: "Águi rire tande'yuhéi che
memby ha che ore'uyheiháicha, ha oky ramo añoite totyky nde ahy'ópe ama
resa reporomondyise poi peve".
Ha upe asajepyte aku guive, Ynambu okyrõmante hoy'úva.
Oikóguii kuña hekópe akói iñakãhatã ha oporomondyise.
Ajeve ku mbyry'ái vaírõ hikóni okyve'?me, ñahendúva Ynambu ituruñe' ? po'i pukúpe ombokuasévaicha arai ha omboguarara ama.
jueves, 5 de junio de 2014
Ypaka'a
Mombe'upy
Oikóje petei kuña hóga vera guasúpe, ojegua ha oñembohyakuãségui, hesarái ñandejáragui ha omano'aráhágui.
Hóga rovái oguereko petei yguasu ojerepáva hese yvoty hepyeta, hembiguaikuéra oñotyva'ekue, mitãicha omongakuaáva.
Upe kuñakarai rerapegua oguereko jagua ha mbarakajaita omohyakuãvupáva ha oguerochichiva ára ha pyharépe, ha'e oñembokateháicha. Hetérente oñangarekóva ko kuña naiguaimiséigui ha hesarái tapiáva hi'ángagui.
Petei ko'e oguahe hga rokeme petei guaimi pirumi, tupãmba'ejára, ojerure chupe ka'áre.
"Opa ka'a" he'i jahi vai osevo.
"Che ka'aýpe guarãmnteko, ne'írãko arambosa".
"Tereho eheka sevo'i che yguasu jere rupi, rerambosaséro… opa ka'a ha'emaniko ndéve".
Upe riremínte ho'a hupápe ko kuña jejapógui ija'yva ipirépe. Mba'asy hechapyrã okaru hetére ha oñyñýi javeve heñói ipirégui umi tague overapáva porãgui.
Petei ka'arupytu ohete tyvyro asyve chupe mba'asy ha omoakuruchimbávo oiko chugui guyra.
Opu'ã oguata sambuku mbuku y reka sevo'i jo'óvo. Upe pyhare guive ojehecha ko guyra pyahu omimbipáva jeguágui: "Opa ka'a", Ypaka'a" osapuki aguape apytépe.
Mombe'upy
Oikóje petei kuña hóga vera guasúpe, ojegua ha oñembohyakuãségui, hesarái ñandejáragui ha omano'aráhágui.
Hóga rovái oguereko petei yguasu ojerepáva hese yvoty hepyeta, hembiguaikuéra oñotyva'ekue, mitãicha omongakuaáva.
Upe kuñakarai rerapegua oguereko jagua ha mbarakajaita omohyakuãvupáva ha oguerochichiva ára ha pyharépe, ha'e oñembokateháicha. Hetérente oñangarekóva ko kuña naiguaimiséigui ha hesarái tapiáva hi'ángagui.
Petei ko'e oguahe hga rokeme petei guaimi pirumi, tupãmba'ejára, ojerure chupe ka'áre.
"Opa ka'a" he'i jahi vai osevo.
"Che ka'aýpe guarãmnteko, ne'írãko arambosa".
"Tereho eheka sevo'i che yguasu jere rupi, rerambosaséro… opa ka'a ha'emaniko ndéve".
Upe riremínte ho'a hupápe ko kuña jejapógui ija'yva ipirépe. Mba'asy hechapyrã okaru hetére ha oñyñýi javeve heñói ipirégui umi tague overapáva porãgui.
Petei ka'arupytu ohete tyvyro asyve chupe mba'asy ha omoakuruchimbávo oiko chugui guyra.
Opu'ã oguata sambuku mbuku y reka sevo'i jo'óvo. Upe pyhare guive ojehecha ko guyra pyahu omimbipáva jeguágui: "Opa ka'a", Ypaka'a" osapuki aguape apytépe.
Tupãsy Ka’akupe Mombe’upy
Tava Tovatime oiko’akue petei ñande ypykuéra hérava Hose ava guaraní
oñemongaraiva’ekue. Ha’e ojapo ta’anga tupãope guarã. Petei jey oho yvyra
rekávo ka’aguýpe. Upépe osê chupe guaikurukuéra, kyhyjepópe oñani pe
ka’aguy mbytére oikuaágui ko’ava ndohayhuiha chupe. Guaikurukuéra
ohupytypotoaite jave ojuka haguã Hosépe, kova oñemoi petei yvyra poguasu kupépe,
oñesu ha oñembo’e tupasýme:
-Chemokañymína ko’a guaikuru resa renondégui, aníkena ehejatei che recha hikuái
Tupãsymi
-Ase ramo ko’agui tekovére, ajapóta ndéve nera’anga yvyrágui, nemomora haguã opavave
oikóva guive ko yvy ape ári.
Tupasý ohendu iñe’ê ha umi guaikuru oguahêvo ijypýpe, iñipytûmba ijerére
ha ndohechai hikuái moôpa okañy Hose.
Ou jevývo Tovatî me, Hose vy’ape omombe’u Pa’ikuerape ojehu’akue chupe ka’aguypýpe,
ha mba’épa ojapose oipopepývo Tupãsyme.
Pa’ikuera oguerohoryeterei pe ojaposeva ha he’i chupe:
-Ejapona mokoi Tupãý ra’anga, patêi tuicháva, tupaópe guãra ha
ambue michîvéva, nde rógape guarã.
Heta ara ohasa rire pe Tupãsy ra’anga michivéva oguereko’ákue hógape Hose,
ojereraha Tupão Ka’akupépe. Ko’ága peve pe ta’anga oime Tupão Ka’akupépe ha upepeve
ojeho opa tendágui poapy jasypokõipe, ojechauka hagua jerovia ha mborayhu Tupãsyme
Tava Tovatime oiko’akue petei ñande ypykuéra hérava Hose ava guaraní
oñemongaraiva’ekue. Ha’e ojapo ta’anga tupãope guarã. Petei jey oho yvyra
rekávo ka’aguýpe. Upépe osê chupe guaikurukuéra, kyhyjepópe oñani pe
ka’aguy mbytére oikuaágui ko’ava ndohayhuiha chupe. Guaikurukuéra
ohupytypotoaite jave ojuka haguã Hosépe, kova oñemoi petei yvyra poguasu kupépe,
oñesu ha oñembo’e tupasýme:
-Chemokañymína ko’a guaikuru resa renondégui, aníkena ehejatei che recha hikuái
Tupãsymi
-Ase ramo ko’agui tekovére, ajapóta ndéve nera’anga yvyrágui, nemomora haguã opavave
oikóva guive ko yvy ape ári.
Tupasý ohendu iñe’ê ha umi guaikuru oguahêvo ijypýpe, iñipytûmba ijerére
ha ndohechai hikuái moôpa okañy Hose.
Ou jevývo Tovatî me, Hose vy’ape omombe’u Pa’ikuerape ojehu’akue chupe ka’aguypýpe,
ha mba’épa ojapose oipopepývo Tupãsyme.
Pa’ikuera oguerohoryeterei pe ojaposeva ha he’i chupe:
-Ejapona mokoi Tupãý ra’anga, patêi tuicháva, tupaópe guãra ha
ambue michîvéva, nde rógape guarã.
Heta ara ohasa rire pe Tupãsy ra’anga michivéva oguereko’ákue hógape Hose,
ojereraha Tupão Ka’akupépe. Ko’ága peve pe ta’anga oime Tupão Ka’akupépe ha upepeve
ojeho opa tendágui poapy jasypokõipe, ojechauka hagua jerovia ha mborayhu Tupãsyme
Ykua "Bolaños"
Peteî jey oikóje pete kyve'ÿ puku oguerúva hendive, ñembyahýi, yuhéi ha opaichagua jehasa'asy; oñuã peteî tenda hérava Ka'asapa.
"Avapaje" oîva guive upérupi ndaikatúi mba'eve ojapo. Umi ñu okaipa, umi mymba ka'aguy ohopa ambue henda gotyo ani haua omano yuhéi ha ñembyahýigui.
Umi ñande ypykuéra ohuerekóva ijeroviaha, nohendúije chupekuéra ñembo'épe ojeruréva. Upéinte aratiri ohesape sapy'a py'a pe ára. Arai peteî teî ojekuaa amar, upeichahgui okaymba jey oshaguicha. Rente Pa'i Avare oembo'e ñandejárape.
Upérõje Pa'i "Bolaños" upe rupi omyasihikni Tupã ñe'ê te'yikuéra apytépe. Ndaha'éi ija'epáva hese umi ñande ypykuéra, oje'égui chupekuéra pe Pa'i ndaha'eiha ñandejára ñe'ê pe oguerúva, ha upévare ojukase hikuái "Bolaños" ha iñirûnguérape.
Peteî ra te'yikuéra, are ndokyvéi rire, ojerure Pa'i "Bolaños" pe omoheñói haua y peteî itatýgui, ha ndojapói ramo upéicha ojukataha chupe. Upe Pa'i ojerovia añetéva Tupã rehe, omaña yvate ha iñe'aite guive ojerure Tupãme ohechauka haua ipokatu umi hese ndojeroviáivape. He'i upéi Pa'i "Bolaños": pemopu'ã pe ita ha peguerekóta y. Omomýire hikui upe ita guasu, hendaguépe opupu sapy'a peteî ykua yvúicha osyrýma y satî itaty pa'u rupi.
Te'yikuéra opyta ijurujái ohechávo ko mba'e guasuete oikóva hesakéura renondépe. Upe rire oñakãity hikuái upe Pa'i renondépe ohechaukáva ipokatu. Upe y osêhague herakuã opárupi; ha ka'asapa-pe katu ndaipóri imandu'a'ÿva "YKUA BOLAÑOS"
Peteî jey oikóje pete kyve'ÿ puku oguerúva hendive, ñembyahýi, yuhéi ha opaichagua jehasa'asy; oñuã peteî tenda hérava Ka'asapa.
"Avapaje" oîva guive upérupi ndaikatúi mba'eve ojapo. Umi ñu okaipa, umi mymba ka'aguy ohopa ambue henda gotyo ani haua omano yuhéi ha ñembyahýigui.
Umi ñande ypykuéra ohuerekóva ijeroviaha, nohendúije chupekuéra ñembo'épe ojeruréva. Upéinte aratiri ohesape sapy'a py'a pe ára. Arai peteî teî ojekuaa amar, upeichahgui okaymba jey oshaguicha. Rente Pa'i Avare oembo'e ñandejárape.
Upérõje Pa'i "Bolaños" upe rupi omyasihikni Tupã ñe'ê te'yikuéra apytépe. Ndaha'éi ija'epáva hese umi ñande ypykuéra, oje'égui chupekuéra pe Pa'i ndaha'eiha ñandejára ñe'ê pe oguerúva, ha upévare ojukase hikuái "Bolaños" ha iñirûnguérape.
Peteî ra te'yikuéra, are ndokyvéi rire, ojerure Pa'i "Bolaños" pe omoheñói haua y peteî itatýgui, ha ndojapói ramo upéicha ojukataha chupe. Upe Pa'i ojerovia añetéva Tupã rehe, omaña yvate ha iñe'aite guive ojerure Tupãme ohechauka haua ipokatu umi hese ndojeroviáivape. He'i upéi Pa'i "Bolaños": pemopu'ã pe ita ha peguerekóta y. Omomýire hikui upe ita guasu, hendaguépe opupu sapy'a peteî ykua yvúicha osyrýma y satî itaty pa'u rupi.
Te'yikuéra opyta ijurujái ohechávo ko mba'e guasuete oikóva hesakéura renondépe. Upe rire oñakãity hikuái upe Pa'i renondépe ohechaukáva ipokatu. Upe y osêhague herakuã opárupi; ha ka'asapa-pe katu ndaipóri imandu'a'ÿva "YKUA BOLAÑOS"
PÓRA
Karai Victorio ha ita’ýra -pytagua mokõivéva- oúkuri Italia-gui ha oġuahẽ rire ñane retãme ojogapo Ypakaraípe. Tuicha ndaje upe yvy ha’ekuéra ojoguava’ekue. Henyhẽte opaichagua yvvrágui, upevakuére omba’apo hikuái yvyra ñekytĩ ha jehepyme’ẽme.
Tuichaitereígui upe yvy ojoguáva, ombovókuri hikuái heta hendápe, péicha oñepyrũ oityraẽ peteĩ hendápe ha upégui ohasa ohóvo ambuépe. Mokõivemínte omba’apo. Sapy’apy’a omoirũjepi chupekuéra karai González ikarretami reheve.
Peteĩ jey ndaje, karai ra’y opu’ãkuri ha ha’eño oho oity haġua yvyra. Upe ára, ha’e oike peteĩ tenda pyahúpe, oĩva peteĩ ysyrymi mboypýri. Oguejy hymba kavaju árigui, omosãingo vosa ogueruhápe hembi’urã, ha’e… upéi katu oiporavo yvyra oity haġua, ha ohoreíma heseve.
Oñepyrũ ndaje, ombota ha ombota, ha upeichaháguinte ohendu máva ombotáva avei ikupépe. Ojere, omaña ha… ndohechái mba’eve. Upémarõ, oñepyrũjeýkuri ombota, ombota, ha ombota, ha vokoike ohendujey ombotáva, ko’áġa ijykére. Ojere, omañajey, ha… ndohechái mba’eve. Oñembotavyeténte ha’e; ha ombojoapyjeýnte hembiapo. Ombota. ombota ha ombotajey, ha neipamírõ ġuarã ohendujeyjeýkuri máva ombotáva avei, áġakatu, henondépe. Upérõ jekoraka’e karai Pirandello ra’y ojesaupi, omaña henonde gotyo, ha… mba’eve ndohechái.
Ñemondýi reheve ojupi hymba kavaju ári ha pya’épeko oipykúi hóga rape. Mba’evete nomombe’úikuri itúvape. “Añeñandu vai”, he’ínte chupe.
Ambue ára, opu’ã ha ohojeýkuri omba’apohaġuáicha. Oġuahẽ upépe ha upeichaiténte avei oikojey hese. Irundy ára pukukue javeve oikókuri upe mba’e karai Pirandello ra’ýre, ha upeichavérõ jepe, mba’evete vera nomombe’úi itúvape.
Upéinte niko, upe ára pohápe, oġuahẽ ndaje oúvo karai González ikarretami reheve. Upe karia’y vaicháku ojeroviavéva hese ha omombe’u chupe hembiasakue. “Oiméne niko póra mba’e, che ra’y”, he’íjekoraka’e chupe karai González.
Oho hikuái mokõive upe tenda peve. Oguejy hikuái. Karai Gonzalez oguapy ijypypete ohenduhaġuáicha oimeraẽ mba’e. Mitãkaria’ymi katu, jepiverõguáicha, oñepyrũ ombota yvyra oity haġua. Ombota, ombota ha ombota, ha upeichaháguinte ohendu máva ombotáva ikupépe. Opóvoi ha he’i karai González-pe: “Rehendúpara’e”. “Nahániri. Nahendúi mba’eve”, he’íkuri karai González, ha upéi ombojoapy: “Oiméne niko nderehe ojeroviave, upévare ndévente oñeñandukáhina”, ha upéi he’ive: “Jagueruva’erã karai Pa’i ha ñañembo’e hese”.
Karai ra’y omhohováikuri kóicha: “Cherehénteramo ikatu jagueru, áġakatu che ru ndoipotamo’ãi. Ha’e niko ndogueroviái ko’ã mba’e”. Oújeko mitãkaria’y ha karai González heta oñomongeta karai Pirandello ndive, ha heta oñomongeta rire osẽkuri omonei chupekuéra.
Ko’ẽmi rehe oúma karai Pa’i ha hendive heta tapicha tekorei ha omomba’eguasúva umi mba’e. Oñembo’ejoaite hikuái, ha opakuévo ñembo’eguasu, Pa’i ohovasa upe tenda ha ohypýi ykaraipyrépe. Henonde, mokõive ijyke ha ikupe gotyo ohovasa ha ohypýikuri; ha upeichahápe ohecha hikuái mba’éichapa peteĩ hendápe otimbo pe yvy, hendy’imi tata, ha upéi katu ogue. Oguetevoi.
Oñemboja hikuái, ha’e… mokõi kuimba’e ndaje osẽkuri he’i upérõ: “Jajo’óna, oiméne niko Pláta Yvyguy mba’e”. Oñepyrũkuri ojo’o ha oimo’ã’ỹre ojuhu hikuái peteĩ kuña rete kanguekue. Tuicha oñemondýi ha’ekuéra. Karai Pa’i he’íkuri: “Jagueraháta, ha’e … ñañotỹta Tupão korapýpe”. Ha upeichaite jekoraka’e ojapo hikuái.
Ambue ára ko’ẽme, ohojeýkuri karai ra’y oity haġua yvyra. Ombota, ombota, ha ombota, ha’e… oity yvyra. Mba’evéma nohenduvéi.
Karai Victorio ha ita’ýra -pytagua mokõivéva- oúkuri Italia-gui ha oġuahẽ rire ñane retãme ojogapo Ypakaraípe. Tuicha ndaje upe yvy ha’ekuéra ojoguava’ekue. Henyhẽte opaichagua yvvrágui, upevakuére omba’apo hikuái yvyra ñekytĩ ha jehepyme’ẽme.
Tuichaitereígui upe yvy ojoguáva, ombovókuri hikuái heta hendápe, péicha oñepyrũ oityraẽ peteĩ hendápe ha upégui ohasa ohóvo ambuépe. Mokõivemínte omba’apo. Sapy’apy’a omoirũjepi chupekuéra karai González ikarretami reheve.
Peteĩ jey ndaje, karai ra’y opu’ãkuri ha ha’eño oho oity haġua yvyra. Upe ára, ha’e oike peteĩ tenda pyahúpe, oĩva peteĩ ysyrymi mboypýri. Oguejy hymba kavaju árigui, omosãingo vosa ogueruhápe hembi’urã, ha’e… upéi katu oiporavo yvyra oity haġua, ha ohoreíma heseve.
Oñepyrũ ndaje, ombota ha ombota, ha upeichaháguinte ohendu máva ombotáva avei ikupépe. Ojere, omaña ha… ndohechái mba’eve. Upémarõ, oñepyrũjeýkuri ombota, ombota, ha ombota, ha vokoike ohendujey ombotáva, ko’áġa ijykére. Ojere, omañajey, ha… ndohechái mba’eve. Oñembotavyeténte ha’e; ha ombojoapyjeýnte hembiapo. Ombota. ombota ha ombotajey, ha neipamírõ ġuarã ohendujeyjeýkuri máva ombotáva avei, áġakatu, henondépe. Upérõ jekoraka’e karai Pirandello ra’y ojesaupi, omaña henonde gotyo, ha… mba’eve ndohechái.
Ñemondýi reheve ojupi hymba kavaju ári ha pya’épeko oipykúi hóga rape. Mba’evete nomombe’úikuri itúvape. “Añeñandu vai”, he’ínte chupe.
Ambue ára, opu’ã ha ohojeýkuri omba’apohaġuáicha. Oġuahẽ upépe ha upeichaiténte avei oikojey hese. Irundy ára pukukue javeve oikókuri upe mba’e karai Pirandello ra’ýre, ha upeichavérõ jepe, mba’evete vera nomombe’úi itúvape.
Upéinte niko, upe ára pohápe, oġuahẽ ndaje oúvo karai González ikarretami reheve. Upe karia’y vaicháku ojeroviavéva hese ha omombe’u chupe hembiasakue. “Oiméne niko póra mba’e, che ra’y”, he’íjekoraka’e chupe karai González.
Oho hikuái mokõive upe tenda peve. Oguejy hikuái. Karai Gonzalez oguapy ijypypete ohenduhaġuáicha oimeraẽ mba’e. Mitãkaria’ymi katu, jepiverõguáicha, oñepyrũ ombota yvyra oity haġua. Ombota, ombota ha ombota, ha upeichaháguinte ohendu máva ombotáva ikupépe. Opóvoi ha he’i karai González-pe: “Rehendúpara’e”. “Nahániri. Nahendúi mba’eve”, he’íkuri karai González, ha upéi ombojoapy: “Oiméne niko nderehe ojeroviave, upévare ndévente oñeñandukáhina”, ha upéi he’ive: “Jagueruva’erã karai Pa’i ha ñañembo’e hese”.
Karai ra’y omhohováikuri kóicha: “Cherehénteramo ikatu jagueru, áġakatu che ru ndoipotamo’ãi. Ha’e niko ndogueroviái ko’ã mba’e”. Oújeko mitãkaria’y ha karai González heta oñomongeta karai Pirandello ndive, ha heta oñomongeta rire osẽkuri omonei chupekuéra.
Ko’ẽmi rehe oúma karai Pa’i ha hendive heta tapicha tekorei ha omomba’eguasúva umi mba’e. Oñembo’ejoaite hikuái, ha opakuévo ñembo’eguasu, Pa’i ohovasa upe tenda ha ohypýi ykaraipyrépe. Henonde, mokõive ijyke ha ikupe gotyo ohovasa ha ohypýikuri; ha upeichahápe ohecha hikuái mba’éichapa peteĩ hendápe otimbo pe yvy, hendy’imi tata, ha upéi katu ogue. Oguetevoi.
Oñemboja hikuái, ha’e… mokõi kuimba’e ndaje osẽkuri he’i upérõ: “Jajo’óna, oiméne niko Pláta Yvyguy mba’e”. Oñepyrũkuri ojo’o ha oimo’ã’ỹre ojuhu hikuái peteĩ kuña rete kanguekue. Tuicha oñemondýi ha’ekuéra. Karai Pa’i he’íkuri: “Jagueraháta, ha’e … ñañotỹta Tupão korapýpe”. Ha upeichaite jekoraka’e ojapo hikuái.
Ambue ára ko’ẽme, ohojeýkuri karai ra’y oity haġua yvyra. Ombota, ombota, ha ombota, ha’e… oity yvyra. Mba’evéma nohenduvéi.
Kurusu Isabel
Oiko ndaje ñorãirõ guasu aja, Cerro Corápe. Upe peve oguahê peteî kuñakarai hérava Isabel ha imembykuña`’i. Hetaiterei oî omanóva upe ñorãirõme, mbovy tekove opyta, umíva apytépe oî Isabel ha imembykuña’i, avei kuimba’e ha kuña iñembyahýi ha ijy’uheijoáva.
Péicha, oîháicha, oñepyrû oipykúi tape oguahê haguãicha Concepción peve, opytáva 50 légua upégui. Pe tapére heta oî ho’áva kane’õgui, oî avei omanóva y’uhéi ha ñembyahýigui.
Mbyry’ai’eterei umi árape, pe yvy haku, ha’ekuéra katu pynandi oguata, heta ohasa asy. Hetaiterei árama ndaje ndokyveihague upe rupi.
Namombyryvéima, oguahêmbotáma hikuái, Isabel ha imembykuña’i ndive oho peteî karai tujami oñemoñe’ê ha oipytyvõva chupekuéra. Peteî ára asajepotáma gotyo Isabel ho’a, oñeñandu vai, hoy’useterei. Pe karai omoñeno peteî yvyramáta guýpe opytu’umi haguã ha ojerure pe mitãme oho haguã ogueru y isýpe guarã.
Oguahê jeývo pe mitãkuña’i hasê isy rete ypýpe.
Pe tendápe omohenda hikuái peteî kurusu ha oñemombe’u upe araite guive oipytyvõha opavave umi ojeroviávape hese.
MOMBE`UPY KA`A
Oikóje raka'e peteï karai ohayhuetereíva itajýra peteïme. Peteï mitãkuña iporã ha imarangatúva. Itúva hakate’ÿeterei hese ha ndoikuaái mba'épa ojapóta ani haguã ojehu chupe mba'eve ivaíva ha ha`’e oikuaa ko yvy apére oïha heta tekove ñaña. Upévare pe karai ogueraha mombyry itajýrape okyhyjégui umi mba'e vaígui, oho avei hendive hembireko. Heta oguata rire oike hikuái peteï ka'aguy tuichávape ha upépe opyta oiko haguã.
Upépe upe karai oñemity ha sapy'ánte oï ára ndoguerekóiha mba'éve ho'uarã, upéicha ramo oheka ka'aguýre yva térã eíra ho'u haguã.
Heta ára upéicha ohasa asy. Ko'ã mba'e nomokangýi chupekuéra ha ko'ë ko'ërente oñemityve hikuái. Peteï jey oguahë hogapekuéra peteï karai tujami ha he'i óga járape: -Ikatúpa apytami ko pyhare akemi pende rógape?
Omoneï chupe óga jára ha he'i itajýrape: -Tereho che rajy, umi mba'e mimi jarekóva ñane rembi'urã eme'ë ko karaípe, oimearã niko iñembyahýi.
Ha upéicha ome'ëmba umi mba'e oguerekomíva upe karai poriahúpe.
Upéi ko'ë rire pe karai ojekuaauka óga járape, ha'e ha'eha Ñandejára remimbou. He'i óga járape:
-Ñandejára niko ohepyme'ëse ndéve reñangareko porã rehe nde rajýre. Ani haguã ojehu chupe mba'eve ivaíva ha omano'y haguãaraka'eve, ajapóta chugui ka'avo. Ko ára guive ñahenóita chupe “Ka'a”. Heta mba'e vai ha iporãva ikatúta ko'águi ojejapo. Nde rajy araka'eve nomano mo'ãi, oñekytimba ramo jepe hakã, heñói pyahu jevýta ha iporãvéta. Ha péicha, ko mitãkuña porãgui oiko raka'e pe mba'e ojepurúva heta mba'érã ha ojekuaáva opa rupi, hérava ka'a.
Oikóje raka'e peteï karai ohayhuetereíva itajýra peteïme. Peteï mitãkuña iporã ha imarangatúva. Itúva hakate’ÿeterei hese ha ndoikuaái mba'épa ojapóta ani haguã ojehu chupe mba'eve ivaíva ha ha`’e oikuaa ko yvy apére oïha heta tekove ñaña. Upévare pe karai ogueraha mombyry itajýrape okyhyjégui umi mba'e vaígui, oho avei hendive hembireko. Heta oguata rire oike hikuái peteï ka'aguy tuichávape ha upépe opyta oiko haguã.
Upépe upe karai oñemity ha sapy'ánte oï ára ndoguerekóiha mba'éve ho'uarã, upéicha ramo oheka ka'aguýre yva térã eíra ho'u haguã.
Heta ára upéicha ohasa asy. Ko'ã mba'e nomokangýi chupekuéra ha ko'ë ko'ërente oñemityve hikuái. Peteï jey oguahë hogapekuéra peteï karai tujami ha he'i óga járape: -Ikatúpa apytami ko pyhare akemi pende rógape?
Omoneï chupe óga jára ha he'i itajýrape: -Tereho che rajy, umi mba'e mimi jarekóva ñane rembi'urã eme'ë ko karaípe, oimearã niko iñembyahýi.
Ha upéicha ome'ëmba umi mba'e oguerekomíva upe karai poriahúpe.
Upéi ko'ë rire pe karai ojekuaauka óga járape, ha'e ha'eha Ñandejára remimbou. He'i óga járape:
-Ñandejára niko ohepyme'ëse ndéve reñangareko porã rehe nde rajýre. Ani haguã ojehu chupe mba'eve ivaíva ha omano'y haguãaraka'eve, ajapóta chugui ka'avo. Ko ára guive ñahenóita chupe “Ka'a”. Heta mba'e vai ha iporãva ikatúta ko'águi ojejapo. Nde rajy araka'eve nomano mo'ãi, oñekytimba ramo jepe hakã, heñói pyahu jevýta ha iporãvéta. Ha péicha, ko mitãkuña porãgui oiko raka'e pe mba'e ojepurúva heta mba'érã ha ojekuaáva opa rupi, hérava ka'a.
- ÑE`ENGA
- Aikovéko aína pa`i ou peve, he`i ndaje ryguasu ikomadrepe
- Ajépa ro`y, he`i la ikampera pyahúva
- Al pelo, he`i ky
- Algo es algo he`i, iélo orambosa va`ékue
- Algo es algo, he`i ñati`ü okuarurö marpe
- Amano va`érä che kaprichope, he`i kururu okrusarö rrúta
- Anike che jopy ha cheataka, haké akapune, he`i mbusia
- Anike che jopy vai, he`i susu`a
- Anike chemombe`u, he`ije ojepilláva
- Anive chembopuka, he`i ipaladar ompeña va`ékue
Suscribirse a:
Entradas (Atom)